O Ιερός Ναός Γεννήσεως του Χριστού στα Πούλιθρα Κυνουρίας είναι μια πετρόκτιστη εκκλησία η οποία στο παρελθόν ήταν βασιλική χωρίς τρούλο. Αποτελεί ένα ενδιαφέρον αρχιτεκτονικό πείραμα από τον Κωστή Γκάρτζο, που στις αρχές τις δεκαετίας του 60’ κλήθηκε να υλοποιήσει την ανακαίνιση της εκκλησίας. Οι παρεμβάσεις έγιναν από δωρεές ομογενών όταν ένας φιλόδοξος ιερέας τους κινητοποίησε για την προσθήκη τρούλου. Έγινε ριζική ανακαίνιση του κτιρίου γιατί το τέμπλο όπως και οι αγιογραφήσεις εσωτερικά είναι νεότερα από την αρχική κατασκευή του. Το πρώτο τέμπλο του ναού ήταν ξυλόγλυπτο και δε σώζεται.
Ο Γκάρτζος δεν έκανε αλλαγές στην τοιχοποιία αλλά επικεντρώθηκε στην αναδιαμόρφωση της κάλυψης του κτιρίου.
Η λύση που επέλεξε ήταν να αφήσει ανεπίχριστο τον φέροντα οργανισμό, να προσθέσει θολοτές σκεπές και τρούλο από ανεπίχριστο σκυρόδεμα και να πληρώσει τα μεταξύ τους κενά με γυαλί και πηλοσωλήνες, δημιουργώντας έναν ορθόδοξο ελληνικό ναό που ενσωμάτωνε στοιχεία του μπρουταλιστικού κινήματος.
Ο ίδιος ο αρχιτέκτονας γράφει σε άρθρο του στα Αρχιτεκτονικά θέματα του 1968:
«Από εκφραστική άποψη κύρια επιδίωξη ήταν η μορφολογική διατύπωση της στατικής λειτουργίας που πραγματοποιήθηκε με τη διάκριση των στοιχείων και την αποκλειστική πλήρωση των στατικών κενών με διαφανή μέσα. Σαν υλικά χρησιμοποιήθηκαν γυμνό μπετόν βαμμένο στο χρώμα του, τοίχοι πληρώσεως τυμπάνων από πηλοσωλήνες στο χρώμα τους και γυαλί. Η όλη κατασκευή της καλύψεως χωρίζεται από την παλαιά βάση με μια βαθιά εγκοπή, βαμμένη μπλε».
Επίσης, στο άρθρο του archisearch «Προφάσεις εν αμαρτίαις – Σύγχρονη ελληνορθόδοξη ναοδομία-Σκέψεις και διαπιστώσεις» οι συγγραφείς αναφέρουν:
«…το κύριο στοιχείο της λύσης είναι η ανεξαρτητοποίηση της στήριξης του τρούλου από εκείνη των θόλων που στεγάζουν τις κεραίες, μια και ο τρούλος φέρεται από ένα αυτόνομο τετράγωνο πλαίσιο που υψώνεται αρκετά πάνω από τον υπόλοιπο ναό. Τα υλικά του ναού είναι γυμνό μπετόν, βαμμένο στο χρώμα του, πήλινους σωλήνες στα ανοίγματα και γυαλί, ενώ το τμήμα των τοίχων που υπήρχε χωρίζεται από το νέο κτίριο με μια βαθιά εγκοπή χρωματισμένη μπλε».
Είναι άγνωστο για πόσο καιρό ο ναός διατήρησε την μορφή που του έδωσε ο Κωστής Γκάρτζος. Σήμερα πάντως οι τοιχοποιία του έχει σοβατιστεί και βαφτεί και η οροφή του έχει αποκτήσει κεραμοσκεπή.
Πληροφορίες και φωτογραφίες
Αρχιτεκτονικά θέματα 2 / 1968
«ΠΡΟΦΑΣΕΙΣ ΕΝ ΑΜΑΡΤΙΑΙΣ – Σύγχρονη ελληνορθόδοξη ναοδομια – Σκέψεις και διαπιστώσεις-ΜΕΡΟΣ B» από τους Τσαγγαλά Ευάγγελο & Μπάρμπα Κωνσταντίνο
